( प्रगत भारत । pragatbharat.com)
जेव्हा आपण एखाद्याला भेटतो किंवा एखाद्याला नमस्कार करतो तेव्हा आपण नमस्कार, प्रणाम किंवा राम-राम म्हणतो. एखाद्याला अभिवादन करणे हा केवळ आपल्या संस्कृतीचाच नाही तर सर्व संस्कृतींचा अविभाज्य भाग आहे. आणि या परंपरा एका कारणासाठी तयार केल्या जातात. एखाद्याला राम-राम म्हणण्याच्या परंपरेप्रमाणे. प्राचीन काळी, देवाचे नाव सर्वत्र अभिवादन म्हणून घेतले जात असे, मग ते गाव असो किंवा शहर. आजही अशी अनेक गावे आहेत जिथे लोक एकमेकांना राम-राम म्हणतात. पण जरा विचार करा, नमस्कार करताना तुम्ही एकदाही रामाचे नाव घेऊ शकता, पण तसे नाही. एखाद्याला नमस्कार करताना प्रभू रामाचे नाव 2 वेळा वापरले जाते. अखेर यामागचे रहस्य काय? हे जाणून घेऊया.
राम शब्दाचा अर्थ
राम हा शब्द रम् आणि घम् या दोन संस्कृत मूळांपासून बनलेला आहे. “राम” म्हणजे आनंद करणे किंवा समाविष्ट करणे आणि घम म्हणजे विश्वाची रिकामी जागा. अशाप्रकारे, रामाचा अर्थ संपूर्ण विश्वामध्ये अंतर्भूत किंवा शोषलेला घटक म्हणजेच ब्रह्मा स्वतः ब्रह्मांडात उपस्थित आहे. शास्त्रात लिहिले आहे, “रमन्ते योगिनः अस्मिन् सा रामं उच्यते” म्हणजेच योगी ज्या शून्यात ध्यानात लीन राहतो त्याला राम म्हणतात.
‘राम’ नाम 2 वेळा का घेतात?
नमस्कार करताना ‘राम-राम’ हा शब्द नेहमी दोनदा उच्चारला जातो. यामागे वैदिक दृष्टिकोन असल्याचे मानले जाते. वैदिक दृष्टिकोनानुसार, पूर्णब्रह्माचा परिपूर्ण गुणांक 108 आहे. राम-राम हा शब्द दोनदा बोलून पूर्ण होतो, कारण ‘र’ हे हिंदी वर्णमालेतील २७ वे अक्षर आहे. ‘आ’ हे दुसरे अक्षर आहे आणि ‘म’ हे २५ वे अक्षर आहे, त्यामुळे घेतल्यावर बेरीज तयार होते. सर्व मिळून 27 आहे. + 2 + 25 = 54, म्हणजेच एका “राम” ची बेरीज 54 आहे. आणि दोनदा राम राम म्हटल्याने ते 108 होते जे पूर्ण ब्रह्माचे सूचक आहे. जेव्हा आपण काहीतरी जप करतो तेव्हा आपल्याला जप करावा लागतो. 108 वेळा. पण फक्त “राम-राम” म्हटल्याने संपूर्ण जपमाळ जपली जाते.
108 जपाचे महत्त्व
शास्त्रानुसार जपमाळातील 108 मणी व्यक्तीच्या श्वासाशी संबंधित असल्याचे मानले जाते. एक निरोगी व्यक्ती दिवस आणि रात्री 24 तासांमध्ये अंदाजे 21600 वेळा श्वास घेते. असे मानले जाते की, 24 तासांपैकी, एक व्यक्ती 12 तास त्याच्या दैनंदिन कामात घालवते आणि उर्वरित 12 तासांमध्ये, व्यक्ती अंदाजे 10800 वेळा श्वास घेते. शास्त्रानुसार, व्यक्तीने दिवसातून 10800 वेळा देवाचे स्मरण केले पाहिजे. पण सामान्य माणसाला एवढे करणे शक्य नाही. त्यामुळे दोन शून्य काढून 108 अंक जपासाठी शुभ मानला जातो. त्यामुळे जपमाळातील मण्यांची संख्याही 108 होते.
